Ten dobrotliwy
święty kojarzy się przede wszystkim z prezentami. Jednak patronuje też niezwykłej, bo najstarszej murowanej sakralnej budowli w regionie i w Polsce. Pełniła rolę kościoła grodowego. Rotunda św. Mikołaja w Cieszynie.
Fot: wikipedia.org
Powstała prawdopodobnie 966 roku, tuż po wprowadzeniu do Polski chrześcijaństwa, choć najnowsze badania wskazują, że mogła zostać wybudowana dopiero w 1180 roku. Pierwsza wzmianka dotycząca Rotundy pochodzi z 1223 roku, w której to jest ona określana jako kaplica św. Mikołaja. Legenda głosi, ze stoi w miejscu dawnej pogańskiej światyni Marzanny.
W XVIII wieku tylko dwa razy w roku, na św. Mikołaja i na św. Wacława odbywały się w niej nabożeństwa. W pozostałych dniach służyła jako magazyn narzędzi potrzebnych do sprawowania tzw. sądów bożych, a sporadycznie także broni.
W XIX w. rotunda została do połowy przysypana ziemią i zamieniona na romantyczny pawilon. Pierwotny wygląd rotunda odzyskała dzięki pracom podjętym przez niemieckich naukowców w czasie okupacji w latach 1939-41 a przede wszystkim w wyniku działań polskich konserwatorów w latach 50-tych. Do budowy rotundy użyto podłużnych wapiennych ciosów. Składa się ona z okrągłej nakrytej kopułą nawy i przylegającej od wschodu półkolistej apsydy. W pogrubionym od południa murze nawy pomieszczone zostały schody prowadzące na emporę, znajdującą się od zachodu i wspartą na dwóch kolumnach i czterech półkolumnach. Ta właśnie empora odróżnia cieszyńską rotundę od niemal identycznych budowli w Czechach i na Morawach. Na emporze zachował się romański portal, prowadzący pierwotnie gankiem do sąsiadującego z rotundą palatium.
Całkowita wysokość budowli wynosi około 15 m., wysokość ścian nawy do nasady dachu to 11,3 m zaś apsydy 6,8 m. Wejście do wnętrza znajduje się od strony zachodniej. We wnętrzu apsydy ustawiona jest mensa ołtarzowa, zrekonstruowana w trakcie prac konserwatorskich zakończonych w 1955 r.
W rotundzie raz w roku w dzień patrona św. Mikołaja odbywają się nabożeństwa.
